Vrijzinnig humanistische afscheidsceremonie

"Wij hebben voor een vrijzinnig humanistische plechtigheid gekozen omdat Kathleen vrijzinnig opgevoed werd en ikzelf ben ook vrijzinnig. De voorbereiding van de plechtigheid is vlekkeloos verlopen, samen met mijn 3 dochters en de consulenten van het huisvandeMens. Na een goede ontvangst hadden we een gesprek van ongeveer een uur in een gezellig zaaltje. Alles werd rustig besproken en iedereen kreeg de kans om iets te zeggen over Kathleen. Bij de gesprekken hielp de consulent ons de juiste woorden te vinden om afscheid te nemen. We hielden er allen een positief gevoel aan over, met spreekster Monique die de teksten uitstekend aan elkaar verbond. Er waren 5 sprekers en alles volgde elkaar vlot op. De reacties van vrienden en familie waren heel positief. Zelfs gelovigen wisten niet dat vrijzinnige plechtigheden ook zo’n invloed konden hebben. De overleden persoon staat hier werkelijk centraal. In ieder geval: een dikke pluim voor het huisvandeMens!”

“ 'HuisvandeMens', nooit van gehoord. Tot mijn vader stierf en hij geen christelijke begrafenis wou. De begrafenisondernemer raadde mij het huisvandeMens aan. Het eerste telefonisch contact was warm, begrijpend en onmiddellijk uitnodigend om een afspraak vast te leggen. Een klein bureau, enkele knusse zetels, een kopje koffie en een luisterend oor maakten het voor mama en mezelf gemakkelijk om het levensverhaal van papa te vertellen. We babbelden enthousiast even ons verdriet weg. De consulent zette ons verhaal op papier zoals we het voor ogen hadden, aangevuld met poëzie en muziek naar onze keuze. Op de uitvaart hebben we dan ook op een mooie manier afscheid kunnen nemen. Geen ellenlange preken maar kort, krachtig en persoonlijk. De teksten werden voorgelezen door een vrijwilligster die dat voortreffelijk bracht. Ik kreeg de mogelijkheid om mijn eigen verhaal te doen met in mijn nabijheid onopvallend de spreker, klaar om over te nemen als het mij te moeilijk zou worden. De commentaren van familie en vrienden waren lovend. Kan het mooier dan dat mensen hetzelfde willen? Het huisvandeMens is een vrijzinnige organisatie, op maat gesneden voor mensen die een eigentijdse en persoonlijke aanpak willen, los van alle geloof, van om het even welke belangrijke gebeurtenis in het leven.”

"Ik heb het moeilijk om erover te praten maar soms lucht het op: ik ben enorm blij dat we via palliatieve bij jullie terecht gekomen zijn, het steunt ons enorm dat we onze dierbare zo’n mooi, waardig en echt persoonlijk afscheid kunnen geven hebben. Echt bedankt daarvoor!"

"Een dikke merci voor jullie ondersteuning, zeer menselijk en professioneel."

"Uit onze persoonlijke naam en die van de familie wensen wij u en de spreker van dienst nog eens te bedanken voor de medewerking bij het afscheid van onze geliefde papa. De tekst was sober, mooi en op een heel serene manier voorgelezen. Door iedereen zeer geapprecieerd! Het blijft een mooie herinnering."

"Wij willen u onze uiterste tevredenheid laten kennen over de rouwplechtigheid van verleden zaterdag. Werkelijk alles is perfect verlopen, en achteraf, tot op vandaag, kreeg ik talrijke blijken van waardering van familie en kennissen. Op de plechtigheid zelf trof het mij hoe coherent en passend alle stukken op hun plaats vielen en een fraai geheel vormden – beter nog dan ik kon inschatten bij het vooraf lezen van de eindtekst. De plechtigheid was precies zoals zoiets moest zijn: niet te lang en niet te kort (inderdaad: 35’ zoals berekend), heel mooie omkaderende teksten, ad hoc en niet overdreven sentimenteel. Ook met mooie gedichten die fraai aansloten bij de inhoud, passende en mooie muziek die zeer goed het begin en het einde van de plechtigheid markeerden. Ook de zaal was heel mooi, met de bloemenkransen en met een lage winterzon die binnenscheen over de besneeuwde omgeving. Alle sprekers hebben hun speech uitstekend gebracht. Maar, last but not least, heeft de spreker de ganse plechtigheid zeer mooi en goed gebracht. Het was allemaal bijzonder geslaagd en moeder zou uiterst tevreden zijn geweest mocht zij het kunnen zien hebben."

5 jaar geleden overleed mijn mama. Omdat ik uit een vrijzinnig gezin kom en ik ook nog een carrière als leerkracht Niet-confessionele zedenleer achter de rug heb, kozen mijn vader en ikzelf spontaan voor een vrijzinnige dienst. De dienst was zo voortreffelijk verlopen; onze familie hield daar een heel warm gevoel aan over.
In mei ll. overleed mijn papa. Ikzelf nam onmiddellijk contact op met het huisvandeMens voor het regelen van zijn humanistische plechtigheid.
Een consulent voorzag onmiddellijk een vrij moment voor de voorbereiding. Ik werd de volgende dag uitgenodigd in het huisvandeMens. Ik voerde een openhartig gesprek over het leven van mijn vader. De consulent luisterde met volle aandacht en noteerde alles tot in de kleinste details. Met grote professionaliteit goot zij mijn verhaal in een prachtige tekst, vol met leuke anekdotes, die zij dan ook op de plechtigheid zelf prachtig voorlas. Mijn zoon zorgde voor een leuke fotoreportage. En met een 3-tal lazen wij onze zelfgeschreven teksten voor. De consulent verzekerde ons dat zij op ieder moment kon inspringen, wanneer het ons niet meer lukte. Maar alles verliep vlekkeloos, want ze had ons groot vertrouwen gegeven. Zij had er ook een prachtig geheel van gemaakt: haar tekst, onze verhalen doorspekt met talrijke foto’s en opgeluisterd door persoonlijke muziek, liedjes die voor papa een grote betekenis hadden in zijn leven.
Na de dienst hoorden wij van familie, vrienden en kennissen dat zij allen ontzettend ontroerd waren door de persoonlijke aanpak waarop wij afscheid genomen hadden. Zij beklemtoonden dat zij een mooi, teder beeld kregen van hoe hij werkelijk als echtgenoot, als papa, als opa, geleefd had. Zij hadden deze persoon als mens beter leren kennen! Ondanks ons groot verdriet voelden wij ons als familie bijzonder gesterkt door deze vele positieve en hartverwarmende reacties.

Zo hadden wij het echt gewild: een krachtige vrijzinnige en een persoonlijke ode aan papa als mens!
Daarom nog een dikke pluim en een grote dank voor de medewerkers van het huisvandeMens.

Hoewel mijn vader al een tijdje met gezondheidsproblemen kampte, kwam zijn overlijden er plots wel heel snel en onverwacht. Door corona hebben we niet meer de kans gehad om elkaar te zien of te spreken. Die laatste weken van zijn leven zijn dus helemaal niet gelopen zoals iemand van ons het had gehoopt. Daarom is het een enorme troost dat zijn afscheid wel alles was wat wij wensten. Een laatste eerbetoon – warm en eerlijk.
Bij de begrafenisondernemer maakten wij duidelijk dat we graag een dienst wilden in samenwerking met het huisvandeMens. De persoonlijke aanpak sprak ons aan. Bovendien was mijn vader niet gelovig en zijn mijn moeder en ikzelf vrijzinnig humanistisch. Het contact met de vrijzinnig humanistisch consulent verliep vlot en gemoedelijk. Voor het gesprek werd een computer bijgeplaatst zodat mijn broer, die in het buitenland woont, ook alles kon meevolgen. Misschien raar om te zeggen, maar dat was echt een deugddoend en open gesprek. Het leven van mijn vader werd overlopen en er kwamen zelfs dingen aan bod die ik zelf nog niet wist. Er werd uitvoerig stilgestaan bij wie mijn vader was, hoe hij naar de wereld keek en wat hij belangrijk vond in het leven. Elk van ons kreeg de tijd en ruimte om over onze eigen en unieke band met hem te spreken. Dat was echt een heel fijne ervaring. Zo kreeg Lore een ruimer beeld van wie hij was en dat vertaalde ze later perfect naar een tekst.
Mijn moeder vond het waardevol dat zij de muziek kon kiezen. Mijn broer en ik wilden zelf een tekst schrijven en voorlezen. Mijn vader zijn petekind en zijn zussen zouden ook iets op papier zetten, maar wilden liever niet zelf spreken tijdens de dienst. Dat was geen probleem. De rest van de tekst nam de consulent voor haar rekening. Het deed goed om dit met mijn volle vertrouwen uit handen te kunnen geven. Zij zou er zonder twijfel een mooie plechtigheid van maken.
Liefde was een centraal thema in de levensfilosofie van mijn vader en dat had zij goed begrepen want diegene die de tekst uitsprak, benoemde dit meteen in één van de eerste zinnen: ‘Als er één iets is wat afstand kan overbruggen, dan is het liefde. Het is dan ook liefde die als rode draad door deze vrijzinnig humanistische afscheidsplechtigheid zal lopen: liefde voor muziek, liefde voor het leven, liefde voor Guido.’ Nagels met koppen.
Hoe vreemd dat ook mag klinken, ik voelde die liefde doorheen de hele dienst – in de teksten die met zorg waren opgesteld, in de keuze van de muziek, bij het kijken naar de video van mijn broer die zijn tekst voorlas terwijl hij mijlenver weg zat, bij het – door corona beperkte - groepje familie en vrienden dat aanwezig was, in de reacties van de mensen die thuis aan het volgen waren via de livestream en ook bij de spreker van wie ik geloofde dat zij elk woord meende. ‘Liefde verbindt alles’, zei mijn vader dikwijls en kijk, beter kan ik het niet verwoorden. Ik voelde me op dat moment zo sterk verbonden met al deze mensen en vooral met hem. En net dat maakte zijn afscheid zo mooi.
Mijn moeder kijkt nog vaak naar de beelden van de dienst. Ze zegt dat het haar telkens opnieuw deugd doet om te zien dat het een mooi en bijzonder afscheid was. Zelf herbekijk ik die beelden niet - elk zoekt daarin zijn eigen weg - maar ik merk dat ik de tekst regelmatig wel eens herlees. Die tekst blijft voor mij een prachtige hommage en geeft weer wie mijn vader was. Op een eerlijke en respectvolle manier, zonder dat de mindere momenten verbloemd werden. En dat past bij wie hij was en bij wie wij zijn. Daarvoor ben ik heel dankbaar.
Er was geen koffietafel, na de dienst zijn mijn moeder en enkele vriendinnen een ijsje gaan eten op het strand. We hadden allemaal het gevoel dat alles was gezegd. Dit alles samen maakte het een dag waaraan ik met veel warmte terugdenk.

Ieder mens heeft recht op een waardig afscheid. Een afscheidsritueel betekent het definitieve afronden van het aardse leven, de overledene uit handen geven.
De nabestaanden sterven een stukje mee. De lege plek kan door niets of niemand opgevuld worden. Tijdens het afscheidsritueel wordt TIJD gemaakt, wordt de beweging gemaakt om herinneringen in beelden en woorden op te slaan. Doorleven in de harten van zij die achterblijven, betekent dat zij een stukje aanwezig blijven. Voor altijd. Het is ‘bijhouden’ –verbinden – op een andere manier.
In de vrijzinnig humanistische levensvisie kan ik mij helemaal en totaal terugvinden. Mijn wijze van zijn valt helemaal samen met de vrijzinnig humanistische levensvisie.
Vrijzinnig humanistisch afscheid vertrekt vanuit de houding dat elk leven eindigt en omvat acceptatie. Hierover valt niet te discussiëren. Uiteraard kunnen de omstandigheden van overlijden (relatie tot overledene, leeftijd, manier van sterven, lijden,… ) een overvloed aan intense emoties oproepen. En hierover valt wel veel te zeggen. Het vrijzinnig humanisme benadert de mens op een respectvolle manier. Iedere mens is authentiek en wordt gewaardeerd in zijn manier van zijn en doen.
Vanuit die visie kan het voorbije leven in kaart gebracht worden, zowel de hoogtepunten als de kleine kantjes, wat eigen is aan het “mens –zijn”. Iedere mens is gelijkwaardig. Het gaat niet om materiële welstand en maatschappelijke posities, maar om de drijfveer en kracht die in het leven aanwezig waren. Taal geven aan wat is geweest of wat ontbrak, zonder veroordeling… Dit kunnen en durven uitspreken legt de weg open om de verbinding aan te gaan over de dood heen.
Ook aan de manier van sterven woorden en beelden geven is noodzakelijk. De uitspraak: Men sterft zoals men heeft geleefd kan vaak opgemerkt worden in een stervensproces en kan verhelderend zijn voor de nabestaanden.
De cirkel van het leven afronden ligt aan de basis van het rouwproces dat zal volgen. Een waardig afscheid, hoe lastig of pijnlijk het mag zijn, lijkt mij een noodzaak om ten volle te kunnen rouwen.
Terugblikken en een waarheidsgetrouw beeld neerzetten en dit in het verdere leven koesteren, is heilzaam.
Ik gebruik graag het woord heilzaam omdat het voor mij ‘helend’ en ook ‘geluk’ omvat. Geen ander woord kan die lading dekken. Dit heilzame effect kan pas na verloop van tijd doordringen bij de nabestaanden. Het betekent voeding voor het verdere leven.
Hiervoor wil ik mij inzetten.

Wanneer ik met een familie in contact kom die met het verlies van een dierbare geconfronteerd is, kan ik met een gerust gemoed de mensen aanbevelen om met het huisvandeMens in contact te komen. Hierbij worden ze eerst uitgenodigd tot een gesprek om het levensverhaal te vertellen aan de persoon die instaat voor de opmaak van de teksten.
Samen met de uitgekozen muziek wordt dit alles in één mooi afscheidsverhaal gegoten.
Vervolgens wordt iemand binnen het huisvandeMens aangesproken om de teksten op een waardige manier voor te lezen.
Deze zorgzame manier van werken betekent zoveel voor een familie in rouw.

In crematorium Uitzicht maken we tijd en ruimte om in dialoog te gaan met families. We staan hierbij open voor iedere levensvisie of geloofsovertuiging. Vanuit deze visie werken we samen met het huisvandeMens voor het verzorgen van de vrijzinnig humanistische afscheidsplechtigheden in Uitzicht. Een samenwerking die steeds vlot verloopt. We delen immers eenzelfde visie en waarden.
Het huisvandeMens helpt de families om een afscheidsplechtigheid op maat samen te stellen. Tijdens het afscheid wordt er stil gestaan bij het verhaal van hun dierbare. En wordt er ruimte gemaakt om te luisteren naar herinneringen en anekdotes.
Het huisvandeMens gaat ook het gesprek aan met mensen die zelf de regie in handen willen houden en helpt hen om hun eigen uitvaart volgens eigen wens samen te stellen.
Kortom, het huisvandeMens stelt steeds de mens, de overledene voorop.