De tentoonstelling ‘Het Vlot. Kunst is (niet) eenzaam’ is de opvolger van 'De Zee’, de afscheids-tentoonstelling van Jan Hoet in 2015. Hoet stelde de expositie toen samen, maar heeft ze door zijn overlijden nooit gezien.
In de tweede editie van deze driejaarlijkse internationale tentoonstelling staat ‘het vlot’ centraal. ‘Het Vlot. Kunst is (niet) eenzaam / The Raft. Art is (not) Lonely’ gaat over het vaartuig en de vervoering van kunst.
Jan Fabre werd begin vorig jaar gevraagd als curator van deze nieuwe editie, een uitdaging die hij vol enthousiasme aanging.
Fabre beschouwt deze tentoonstelling ook als een hommage aan Jan Hoet, die hij een van de beste tentoonstellingsmakers ooit noemt. Kunsthistorica Joanna De Vos werd co-curator.
‘Het Vlot’ is een tentoonstelling én een gesprek met Oostende. Verspreid over verschillende locaties van de badstad vertrekt de dramaturgie van de tentoonstelling in Mu.ZEE vanuit het grondig onderzoek naar het vlot in het werk ‘Le radeau de la Méduse’ (1818) van Théodore Géricault en het utopische vlot van Jan Fabre ‘Kunst is (niet) eenzaam’ (1986). Een onmiskenbaar verschil in tijd van bijna 170 jaar, een compleet verschillende ontstaansgeschiedenis, maar de werken haken op elkaar in door hun verbeelding van de expeditie en de bestemming van de kunstenaar. Een thematiek die tevens een metafoor is voor de ‘condition humaine’.
Een storm, een schipbreuk, een vlot op zee. Slechts enkele overlevenden klampen zich vast aan het leven. Ze willen overleven. Dit theatrale en semi-romantische beeld inspireerde menig 18de- en 19de-eeuwse kunstenaar. Turner bond zichzelf vast aan een mast van een zeilschip om aan den lijve te ondervinden hoe woest de stormen op zee konden zijn. Die impressies vertaalde hij rechtstreeks in zijn werk.
Théodore Géricault was zodanig onder de indruk van de scheepsramp met de Medusa, een Frans fregat dat in 1816 ten onder ging, dat hij de enkele overlevenden op een gammel vlot in talloze potloodschetsen en met olieverf vereeuwigde. De eenzaamheid, de angst en wanhoop, de drang om te overleven, om te leven en daarvoor desnoods een ander leven te nemen,… het zijn gruwelijke aspecten die ons doorheen de geschiedenis van de negentiende en twintigste eeuw naar de huidige tijd, naar de actualiteit van vandaag brengen. Menig kunstenaar waande zich eerder op dat vlot, trachtte zich die ontreddering en ontbering eigen te maken en te vertalen in een werk. Niet alleen de tragedie, maar ook het avontuur is onlosmakelijk verbonden aan dit alles. Denken we maar aan de ontdekkingsreiziger die er nieuwsgierig op uit trekt! En is ook de kunstenaar niet te beschouwen als een ontdekkingsreiziger?

De kunstenaar, hoewel alleen op zijn tocht, is niet eenzaam. Er is immers een dubbele insteek. Enerzijds heeft de kunstenaar afzondering en inkeer nodig om zelf richting te geven, anderzijds drijft het vlot van de kunstenaar op het verlangen naar verbinding en ‘spektakel’. Heel wat emoties, hoop en wanhoop, belofte en beklemming, visie en verblinding, illusie en realiteit kunnen immers gedeeld worden via kunst.
‘Kunst is (niet) eenzaam’, de titel van het werk van Fabre uit de jaren tachtig, is een miniatuurwereld die zijn visie op het kunstenaarschap weergeeft. Hij bouwde zijn vlot uit met een gymnasium, atletiekpiste en voetbalveld. Hij verwijst verder naar het uithoudingsvermogen van hoop maar ook naar noodlottigheid. Kunst en communicatie als drijfkrachten naar een (beloftevolle) bestemming.
Binnen deze thematiek werd door de curatoren aan een zeventigtal hedendaagse kunstenaars gevraagd om een eigenzinnige invulling te geven aan de thematiek van het vlot. Dit kon zowel met bestaand werk als met nieuwe producties die speciaal voor deze tentoonstelling gemaakt werden. Een kleine greep uit de namen: Berlinde De Bruyckere, Bill Viola, Jan Van Imschoot, Koen Theys, Luc Tuymans, Marina Abramovic, Michael Borremans, Mike Figgis, Monty Python, Philippe Van Snick, Robert Wilson en... Jan Fabre en Théodore Géricault. En nog tientallen anderen.

Hoe zien we ‘Het Vlot’? Het vlot als een monument; een utopisch model; een nalatenschap van manuele vervaardiging en het spoor van een fysiek proces; het gegeven van experiment en expeditie. Het vlot historisch en/of actueel, poëtisch, maatschappelijk, politiek, nationaal of werelds, …
"Het Vlot": het is ook een gedroomde titel voor de kuststad Oostende. De mens heeft altijd geprobeerd om zich over water te verplaatsen, hoe gevaarlijk de oversteek over een rivier, de zee of oceaan ook was. De veerboten vanuit Oostende naar Dover en andere plaatsen in Engeland spraken decennialang tot de verbeelding. En velen betreuren misschien dat dit stukje zeevaartgeschiedenis tot het verleden behoort.
Een vlot is uiteraard ook een schitterende metafoor. De kunstenaar is eenzaam, als een schipbreukeling op een vlot. Maar tegelijk reikt hij de hand naar mogelijke redders. De kracht van de zee en de stroming spelen een belangrijke rol.

De tentoonstelling "Het Vlot" gaat op zoek naar diepere betekenissen van verplaatsingen over water. Waar varen we heen? Hebben we wel een reisdoel? Is het dobberen op zich een filosofische activiteit? Een kunstenaar onderneemt altijd een expeditie naar waarheid en betekenis. Een moeizame risicovolle tocht op onbeheersbare golven is een ideaal symbool voor de queeste van de artiest. Wat zijn de golven? Wat betekent het water?
Om 10.00u stappen we dan ook op ons vlot. Bevlogen gids Marc Van Coillie, bij vele Gustjes al een bekende en gewaardeerde begeleider, zal ons meenemen doorheen de ruim 30 werken die in Mu.ZEE tentoongesteld zijn.
Zo is er een mooi werk van de Schotse Katie O’Hagan die haar eigen vlot schildert, dobberend op zee.
Eén van de mooiste werken is de prachtige video ‘The Raft’ van Bill Viola uit 2004. Een werk dat ook nu nog altijd brandend actueel is. Een groep mensen staat bij elkaar, alsof ze staan te wachten op de bus. Plots dwingen krachtige waterstralen hen op een hoopje, individuen verworden tot machteloze massa. Wanneer het water wegebt, kijken de overlevers verloren rond, sommigen helpen of omhelzen elkaar. Een sterke metafoor voor de ervaring van natuurrampen, oorlog of de Europese migratiebewegingen.
Bij andere werken is de link met het thema van de tento minder duidelijk. Een mooie reeks tekeningen en schilderijtjes (Black Mould) van Michaël Borremans, een nieuwe storyboard in mini-doekjes van Robert Devriendt (The missing script) en een kale cel (The Eminent Direction of Thoughts) van Ilya en Emilia Kabakov zijn werken die evenwel aangeven dat eenzaamheid en vervreemding ook een onderdeel van de behandelde thematiek zijn.

Tussen de middag gaan we lunchen in Chalet Minigolf.

Omstreeks 14.00u hebben we opnieuw afspraak met onze gids. Marc Van Coillie neemt ons dan mee naar een aantal van de buitenlocaties waar ‘Het Vlot’ aanmeerde. Alle locaties bezoeken is een onmogelijke opgave. Aan onze gids dus om ons te begeleiden langs de bijzondere werken die op een, hopelijk zonnige middag, binnen loopafstand bereikbaar zijn.
Kunst is eenzaam. Kunst is niet eenzaam. Kunst biedt verstilling. Kunst biedt verbinding. Kunst daagt uit. Kunst biedt een platform om te onderzoeken, om te ervaren. Kunst laat de kunstenaar toe om in stilte en afzondering te creëren, maar kunst biedt ook de mogelijkheid aan de kunstenaar om zich sociaal te engageren, om een ontwapenende en kritische ontmoeting aan te gaan.
In een gemeenschappelijke bezinning en publieke openbaring communiceren de kunstenaars in de tento ‘Het Vlot’ hun persoonlijke visie en hun utopisch universum. Het gaat over het uitwisselen van twijfels en elkaar herkennen via de artistieke uiting. Iedere kunstenaar alleen op zijn vlot, verschillende artistieke vlotjes solidair op zoek naar een staat van existentiële schoonheid…
‘Het Vlot’ is een overtuigende tentoonstelling. Fabre en De Vos slagen erin om kunst samen te brengen die enerzijds vervoert, maar anderzijds ook vragen opwerpt, aanzet tot bezinning. Aan ons om de confrontatie met de werken aan te gaan.

Praktische afspraken:

 we spreken af om 10.00u in de inkomhal van Mu.ZEE
 maximaal aantal deelnemers: 25
 deelnameprijs: 20 euro (leden) / 22 euro (niet-leden)
 inschrijven enkel via email (Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken.) en dit voor 25 maart
 wil bij inschrijving melden of je deelneemt aan de lunch in Chalet Minigolf
 betaling lunch ter plaatse.
 betaling voor de bezoeken gebeurt via overschrijving op de activiteitenrekening BE52 0001 6577 3909 t.a.v. Jacques Ducazu - BIC: BPOTBEB1

terug naar kalender