Colard Mansion… een naam als een klok, wereldwijd beroemd en zeker in Brugge een man met cultstatus.
Even situeren: in de 15de eeuw kende de handelsmetropool Brugge, op het raakpunt van de mediterrane en Noord-Europese cultuur, een aantal ‘luxe-industrieën’. Brugse paneelschilderijen en verluchte manuscripten waren gegeerde exportartikels. Ook nieuwe producten zoals gedrukte boeken en prenten kenden een ruim afzetgebied. Op het snijvlak van deze disciplines veroverde Colard Mansion wereldroem.
Op innovatieve wijze wist hij oude en nieuwe technieken te combineren en internationale bibliofielen lustten er wel pap van. Brugge was ook een Bourgondische stad, en dat stelde echt wel wat voor, niet alleen op economisch terrein. Belangrijke bibliotheken hadden grote sommen over voor Mansions meesterwerken.
De Openbare Bibliotheek Brugge beheert één van ‘s werelds belangrijkste collecties incunabelen van Colard Mansion. Deze bij het grote publiek onbekende verzameling vormt de kern van de tentoonstelling die plaats vindt in het Groeningemuseum. Mansions manuscripten en incunabelen worden belicht binnen de context van de internationale boekenproductie en -handel, waarvan Brugge een centrum was. Zijn netwerk, zijn ondernemerschap en de herkomst van zijn werken vormen het uitgangspunt. Omdat Mansion de eerste boekenondernemer was die experimenteerde met gravures als illustraties in gedrukte boeken, wordt zijn oeuvre gepresenteerd binnen een artistieke interdisciplinaire context. Naast een rijke selectie van manuscripten, incunabelen en gravures, worden houtsneden, gegraveerde metalen objecten, houtsculpturen en andere kunstwerken getoond.

Mansion was een veelzijdig boekenmaker. Hij was vertaler, bewerker, kopiist en later ook drukker. Van de 25 uitgaven die hij in de jaren 1476-1484 drukte, zijn er slechts twee in het Latijn en twee in het Engels, alle overige zijn in het Frans. Dit zijn meestal ook de eerste Franstalige uitgaven van teksten die al een Latijnse editie hadden. Vanaf 1470 werden in Parijs voor de Sorbonne Latijnse boeken gedrukt, maar nog voor Parijs de hele productie in Frankrijk kon veroveren, speelden de steden Genève en Brugge ook al een belangrijke rol in de vervaardiging van Franstalige boeken.
In de tweede helft van de 15de eeuw kende het handgeschreven boek in Brugge heel wat belangstelling. Mansion verwierf veel opdrachten voor handschriften en Bourgondische luxemanuscripten. Bijzondere klanten deden een beroep op hem voor het schrijven of het vertalen van teksten, o.a. Filips de Goede, Filips van Crevecoeur, Filips van Hoorne en bibliofiel Lodewijk van Gruuthuse. Mansion wilde met zijn gedrukte werken de pracht en praal van de Bourgondische handschriften evenaren. Ook Jan Crabbe, abt van de Duinenabdij, bestelde een luxemanuscript bij Mansion, die veel belangstelling toonde voor het humanisme en contacten met Italiaanse scriptoria in Brugge onderhield.
Colard Mansion was een man met aanzien, een intellectueel met een hoge sociale positie. Hij had een instinct voor nieuwe teksten, tal van editiones principes rolden van zijn drukpers, hij maakte vertalingen uit het Latijn en waarschijnlijk uit het Nederlands in het Frans, en ook uitgebreide parafrasen van bestaande teksten. Intussen liet hij zich in het gilde kennen als een vrijgevig lid wanneer het ging om de versiering van de gildekapel in de Eekhoutabdij in Brugge; hij was geldschieter en bracht wellicht nieuwe leden aan. In de periode van 1454 tot 1484 nam geen enkel lid van het gilde meer gezellen en leerjongens in dienst dan Colard Mansion.

Maar het kan verkeren… Mansion keerde Brugge definitief de rug toe in 1484. Over dit onderwerp is al veel inkt gevloeid en talrijk zijn de auteurs die geprobeerd hebben te achterhalen en te beschrijven wat er precies is gebeurd. Vermeldenswaard is het feit dat Mansion het slachtoffer was van de politieke en economische crisis van de jaren 1480. De dubbele ontwikkeling die het succes van Mansion in Brugge mogelijk had gemaakt – de luxenijverheid van exportgoederen en de ‘bourgondisering’ van het sociale en culturele leven – was verdwenen. Vooral het conflict tussen de Vlaamse steden en keizer Maximiliaan van Oostenrijk, na de dood van Maximiliaans echtgenote Maria van Bourgondië, maakten het commerciële leven in de stad onmogelijk. De stad Brugge voerde, in het spoor van Lodewijk van Brugge, een Franse politiek. In 1482 werd Artesië een deel van Frankrijk. Mansion, die zich in het verleden weinig dienstbaar had getoond aan de Franse koningen, bevond zich tussen twee vuren. Bovendien waren de commerciële distributiekanalen, waarop elke boekenonderneming steunde, dichtgeslibd en het internationale cliënteel smolt als sneeuw voor de zon.
Maximiliaan van Oostenrijk zette alles op Antwerpen met als gevolg dat de vreemde kooplui die al zo lang in Brugge gevestigd waren, naar de nieuwe metropool verhuisden en dat zelfs Brugse ondernemers voor de Antwerpse markt kozen, het nieuwe Mekka van de boekdrukkunst.

Tot ons grote geluk vonden wij niemand minder dan Ludo Vandamme, wetenschappelijk medewerker Biekorfbibliotheek, topkenner van historische uitgaven en curator van de tentoonstelling, bereid om ons op voortreffelijk wijze op onze Mansionse speurtocht te begeleiden.

Praktische afspraken:

 We spreken af aan de ingang van het Groeningemuseum
 Afspraak om 14.15u STIPT
 Inschrijven verplicht via mail (Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken.) en dit voor 15 mei 2018
 Deelnameprijs: 6 euro (leden) / 8 euro (niet-leden)
 Niet-Bruggelingen betalen een bijkomende deelnameprijs van 10 €.

terug naar kalender