zaterdag 8 december bezoeken we twee uiterst boeiende tentoonstellingen waarvoor we telkens een gids boekten.
’s Morgens rukken we op naar Bozar voor de tentoonstelling ‘Beyond Klimt’. Vanwaar die toch wel bijzondere titel?

Deze tentoonstelling is gewijd aan de schilderkunst in Centraal-Europa na Klimts dood ten gevolge van hartfalen in 1918, precies honderd jaar geleden. Klimt geldt uiteraard als vertrekpunt - vooral zijn late werk komt aan bod - maar het zwaartepunt ligt op al wat na Klimt kwam. De Eerste Wereldoorlog zorgde voor een breuk in de Europese geschiedenis en de politieke omwenteling van 1918 betekende het einde van een tijdperk in die vele delen van het ontmantelde Oostenrijks-Hongaarse Rijk. De kaart van Centraal-Europa werd hertekend. Honderdvijftig schilderijen van zo’n tachtig kunstenaars illustreren dat ten volle. De Jugendstil bereikte met Klimt haar hoogtepunt maar daarna evolueerde de kunst vanzelfsprekend verder. Klimt bleef een mentor voor jongere schilders zoals Schiele, Oppenheimer en Kokoschka… kortom voor al wat beyond kwam.

Paul Dujardin, directeur van BOZAR, noemt deze tentoonstelling een ‘moeilijke tentoonstelling’. Een expo dient volgens hem niet om makkelijke vragen te stellen, maar wel om de júiste vragen te stellen.
Hij wil met deze tentoonstelling reflectie bieden in onze huidige worsteling met nationalisme, identiteit, instabiliteit en migratie. Wereldoorlog I had vele kunstenaars naar het front gejaagd en haalde zo de kwaliteit van de kunstproductie (tijdelijk) neer. Het was traditioneel om oorlog als heroïsch voor te stellen, maar dat veranderde drastisch in confrontatie met de wreedheid. Ook het begrip ‘grens’ kreeg een moeilijk te definiëren invulling. En toch, hoeveel puur geografische grenzen er in de loop van de geschiedenis zijn verschenen en verdwenen, de Europese kunstenaars hebben elkaar blijvend beïnvloed. Het artistieke werkveld blinkt uit in samenwerking en om een modieuze term te gebruiken, in ‘verbondenheid’.
In de kunstwerken lopen heel wat verhalen en stromingen door elkaar. Die veelheid aan informatie zorgt ervoor dat je even je tijd moet nemen en enige duiding door een bevlogen gids is een heuse meerwaarde.

Een decompresserende afsluiter is de virtual-reality-installatie ‘Klimt's Magic Garden’, ontworpen door virtual reality-kunstenaar Frederick Baker. De installatie is gebaseerd op de fries van Gustav Klimt in Paleis Stoclet in Brussel. De fries bestaat uit drie mozaïeken die een tuin uitbeelden en waarvan de ornamenten nu gebruikt zijn in Bakers 3D-wereld. Het doel van de installatie: op zoek gaan naar de ultieme vervulling.

Tussen de middag nemen we lunch in het Italiaanse restaurant ‘Atelier des pâtes’, een met succes beproefd adresje nabij BOZAR. Niet zomaar een Italiaan, nee een familiezaak waar verfijnde gerechten met liefde bereid worden.

Daarna is het alweer tijd voor cultuur en voor voeding van de grijze celletjes.
Het KMSKB stelt zich de vraag: ‘Wat gebeurde er na de afloop van W.O. I ?’. Men ging op zoek naar wat er zich manifesteerde in Berlijn, een bruisende en haast mythische metropool, die helaas ook brutale en gepolariseerde trekken vertoonde. Met 3,8 miljoen inwoners was Berlijn toen de derde stad in de wereld (na New York en London) en het decor van allerlei evoluties: van politieke utopieën en spanningen over vrouwenemancipatie tot nieuwe artistieke stromingen. In deze stad, de kruising tussen Oost en West stond kunst zij aan zij met de alledaagse werkelijkheid van crisis, sociale verandering en decadentie. Tegelijkertijd beleefde Berlijn ook een korte periode van welvaart gekend als de “Golden Twenties”. Het was een stad waarvan kunstenaars vaak een somber beeld schetsten, ondanks de hoop op heropleving en de grote vredeswens na de Eerste Wereldoorlog. Deze wereldbrand werd door velen vanop de eerste linie meegemaakt.
Het verhaal dat verteld wordt, start in 1912, het jaar waarin nieuwe kunststromingen als fauvisme, dadaïsme en constructivisme zich gaan ontwikkelen. Daarna meandert de tentoonstelling door de ongeziene metamorfose die de stad ondergaat tot 1932.
Maar Berlijn heeft natuurlijk eerst een nederlaag te verwerken, zo getuigt een zaal vol oorlogstrauma's. Van de wanhopige houtsneden van Käthe Kollwitz' reeks Der Krieg tot het schilderij van Otto Dix, die als soldaat gedegouteerd uit de oorlog kwam. De expositie, met 200 kunstwerken die ontleend zijn van onder meer Guggenheim New York en Tate Modern London, is opgebouwd uit verschillende thema's. De oorlogstrauma's dus, maar ook het ontstaan van de avant-garde.

Treffend hier is een lithografie van George Grosz, waarop dikke, sigaren rokende mannen in een of andere club naakte vrouwen bepotelen terwijl buiten arbeiders met houwelen en schoppen naar de fabrieken trekken. De titel van dit werk: Vroeg om vijf uur! Interessant is ook de rol die vrouwen hier spelen. Niet alleen zijn in deze expositie best wat werken van vrouwelijke kunstenaars te zien, ze dienen ook vaak als onderwerp. Maar evengoed figureren hier mooie portretten van vrouwen die zich bevrijd hebben van strakke korsetten en zeden.
Ze dragen modieuze kleren en zinnenprikkelende make-up, ze gaan uit en roken, net als de mannen.
Ook Belgische kunstenaars vonden hun weg naar de grote stad, zo toont deze expo. Paul van Ostaijen en ook Jozef Peeters hingen er een tijd rond als spilfiguren in de Belgische kunstscene en toonden zich erg enthousiast over het leven in Berlijn, waar ze als vooruitstrevende kunstenaars werden beschouwd. Andere Belgische kunstenaars zoals Victor Servranckx, Oscar Jespers en Marthe Donas komen aan bod.
"Van veel werken gaat een vaag voorgevoel uit," vindt de curator, "als een mysterieus voorteken van wat de geschiedenis later zal onthullen." Want ja, Duitsland glijdt af en als we dieper de tentoonstelling in wandelen zien we de beeltenis van Adolf Hitler opduiken. Deze tentoonstelling wil niet alleen de artistieke en utopische ideeën van die tijd doen herleven, maar ook doen nadenken over de toekomst.
De grote vragen van toen gelden vandaag immers nog altijd. Om die gesprekken aan te zwengelen, is in het museum een soort cabaret geënsceneerd, waar performances en debatten georganiseerd worden, maar ook filmvertoningen of muziek uit die tijd.
Een van de foto's die hier te zien zijn, is eentje van de Rijksdag, die plots vol nationaalsocialisten zit. Wat opvalt is de gemoedelijke sfeer en de gelatenheid van de andere verkozenen. Plots gebeuren er dingen die je nooit voor mogelijk had gehouden. Hadden we ooit Trump kunnen voorzien?

Praktische afspraken:

 we spreken af in de hal van het station Brugge om 07.55u
 maximaal aantal deelnemers: 15 (max. aantal per gids voor zowel BOZAR als het KMSKB). Wees er dus snel bij!
 deelnameprijs: 37€ (leden) / 39€ (niet-leden)
 inbegrepen: inkomgelden en gidsen
 inschrijven enkel via mail (Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken.) en dit vóór 8 november
 wil bij inschrijving melden of je deelneemt aan de lunch in Atelier des pâtes (voorgerecht + hoofdgerecht + drankje aan 25€). Betaling lunch ter plaatse. Meer info na inschrijving.

terug naar kalender