Je hoeft niet altijd de onderwereld in te duiken om je ‘in te leven’ in de criminaliteit - en dat met mogelijk ‘levens’-gevaar!
Het Gentse STAM plunderde de archieven van de gerechtelijke politie: niet alleen documenten en dossiers maar vooral gevaarlijke objecten die tot de verbeelding spreken. Het STAM turnde zichzelf tijdelijk om tot een ‘Museum van de Misdaad’.
Het verhaal start met een diefstal in het voormalige Bijlokemuseum. Daarbij verdwijnt een kostbare 16de-eeuwse kan in de nacht van 13 mei 1990. De gerechtelijke politie slaagt er na bijna dertig jaar in het waardevolle stuk te lokaliseren in een Amsterdams antiquariaat. De kan vindt haar weg terug naar het Gentse museum.
De Gentse politiediensten organiseerden op eigen houtje een museum van criminele objecten. Die collecties fungeerden aanvankelijk als didactisch materiaal voor agenten in opleiding.
Speurders werden er aan de hand van schoolvoorbeelden uit de politionele praktijk getraind in het zoeken naar relevante details, sporen en aanwijzingen om misdrijven zoals vergiftiging, valsmunterij en brandkastkraken op te lossen.
Er werd ook wel eens een rondleiding voor geïnteresseerde buitenstaanders georganiseerd. Zo kwam Jef Geeraerts wel eens een kijkje nemen in de wapencollectie.
Na een zoveelste verhuizing in de politiediensten geraakten de objecten niet meer uit hun kartonnen dozen. En… het STAM rook onraad, of liever… had al een ‘plan in mind’!
De collectie bevat naast objecten ook 'educatieve' how to's: instructies bedoeld voor politiemensen in opleiding. Hoe daders (drugsdealers, dieven, …) en misdaden (brandstichting, vals geld, brandkastkraak, …) herkennen? En dit aan de hand van schoolvoorbeelden uit de dagelijkse politionele praktijk.
Deze handleidingen moesten de (speur)neuzen op scherp stellen voor de juiste details, sporen en aanwijzingen. De gangbare onderzoekstechnieken die destijds leidden tot het oplossen van misdrijven worden in kaart gebracht: sporenopname, ballistiek, verhoor van getuigen, reconstructie … inclusief de rol van wetsdokters en andere experten.
Deze technieken, geïllustreerd met oorspronkelijk bewijsmateriaal, loodsen je door de tentoonstelling. De bezoeker kruipt als het ware in de huid van een agent of onderzoeker

De beroemdste zaak die aan bod komt, is misschien wel die van Freddy Horion en Roland Feneulle, die op 23 juni 1979 het gezin van autohandelaar Roland Steyaert uitmoordden. Het zou de eerste moordzaak worden waarvan de reconstructie op bewegend beeld werd vastgelegd.
De tentoonstelling sluit af met een kamer vol in beslag genomen goederen die verboden waren of in strijd met de goede zeden. Deze verzameling, met o.a. wapens, kansspelen, drugs en onzedelijke foto’s, toont hoe bepalend de tijdsgeest is voor onze blik op misdaad.
Tussen de middag sporen we met de tram naar Het Groot Vleeshuis waar voor ons een lunch voorzien wordt (Keizer Karelbrood met beleg en één drankje tegen de democratische prijs van 14 euro).
Dan gaat het met de tram richting Museum Dr. Guislain. Het team van Museum Dr. Guislain is er alweer in geslaagd een tentoonstelling op te bouwen die tot nadenken en invoelen aanzet. De tento kreeg de eenvoudige titel ‘Prikkels’ mee.
Volwassenen worden vandaag de dag geterroriseerd door een overdaad aan prikkels van allerlei aard. Wat moet die overdosis dan niet aanrichten in een jongerenbrein dat zich nog volop aan het ontwikkelen is? De zintuigen worden overbelast, alles in onze omgeving tintelt en zindert, onder de hersenpan knetteren de neuronen.
Een winkel zonder luide muzak bestaat niet meer, bij het instappen in je auto weerklinkt een kakofonie van bedreigende geluiden, allerlei oplichtende schermen kwetsen je blik - kortom, de overvloed aan stimuli (om het nog vrij neutraal te verwoorden) zijn alom tegenwoordig.
Zijn wij opeens allen hypersensitief, of is die diagnose meer dan een ‘modieus gegeven’? Worden we dus met z’n velen rusteloos of juist futloos? Geraken we geïrriteerd of verveeld?
De tentoonstelling ‘Prikkels. Tussen pijn en passie’ is één grote ‘Wunderkammer’ waar beeldende kunst, cultuurhistorie, geneeskunde en psychologie op wonderlijke wijze worden samengebracht en aan elkaar gelinkt.
De tentoonstelling gaat op zoek naar de balans tussen de overdaad en het tekort aan impulsen en onderzoekt hoe we onze dorst naar prikkels koortsachtig trachten te lessen of ze net krampachtig proberen buiten te sluiten.
In de 19e eeuw, toen de eerste psychiatrische gestichten werden gebouwd om rust te bieden aan onrustige hoofden, werd overprikkeling als de belangrijkste oorzaak van zenuwzwakte beschouwd. Zo bouwde dr. Jozef Guislain zijn gesticht buiten de stad om alle ziekmakende invloeden van de grootstad te neutraliseren.
Toen rond 1900 het grote lawaai begon met fluitende treinen, industrie en mensenconcentraties in grootsteden, wezen wetenschappers al op de gevaren van die drukte. De overprikkeling leidde tot ziektes als hysterie en neurasthenie. Vandaag omarmen we de digitale wereld via de sociale media - kun je nog een half uurtje zonder je smartphone? Vlucht het overprikkelde individu in een stiltehoeve of in een ander rustig oord?
Kun je weerstaan aan de psychische druk van de af te werken bucket list? Daar tegenover kunnen we ons afvragen: kan stilte niet oorverdovend en bijgevolg verstikkend zijn?
De tentoonstelling vertrekt vanuit de veelheid van betekenissen die aan het woord 'prikkels' kan gegeven worden en meandert langs verschillende domeinen om hier en daar halt te houden bij extremen.
Hedendaagse kunstenaars houden zich nog steeds bezig met hoe de wereld doordraait. Ze zoeken en vinden er vreemde esthetische kwaliteiten in. Bovendien krijgt de bezoeker de gelegenheid werk van grote namen in de kunst te toetsen aan dat van minder bekende kunstenaars.
Zijn onder anderen van de partij: Michael Borremans, Louis De Cordier, Sebastian Schutyser, Patrick Van Caeckenbergh, de Japanse polkadots-kunstenares Yayoi Kusama,
Keith Haring, Kurt Schwitters, David Claerbout….
In één van de tentoonstellingszalen troffen we de volgende bedenking aan van de auteur Alessandro Baricco: ‘We verliezen ons concentratievermogen, we kunnen niet maar één ding tegelijk doen, we kiezen altijd voor de snelheid ten koste van de verdieping: de optelsom van deze tekortkomingen resulteert in een waarnemingstechniek van de werkelijkheid die systematisch op zoek gaat naar simultane en elkaar overlappende prikkels: dat is wat wij ervaring opdoen noemen.’
Een tekst om over na te denken.
Om terug tot rust te komen, sluiten we de dag af in restaurant Argenvino in de Donkersteeg (nabij de Koornmarkt).

terug naar kalender