Een goddelijk humanisme. Sartres beeld van de mens
|
De Franse existentialist Jean-Paul Sartre heeft altijd een problematische verhouding tot het humanisme gehad. In zijn roman ‘Walging’ walgt hoofdpersoon Antoine Roquentin van het humanisme van de autodidact. Jaren later verklaart Sartre dat het existentialisme een humanisme is. Geen christelijk humanisme, zoals bij de filosofen Karl Jaspers en Gabriel Marcel bijvoorbeeld, maar een goddeloos humanisme. De vraag is of het humanisme van Sartre wel echt goddeloos is? Om hierop een antwoord te vinden, leest en herleest de auteur het hoofdwerk van Sartre: ‘Het zijn en het niet’, samen met enkele van zijn andere (literaire) werken.
De Sartre die hier voorgesteld wordt is de Sartre uit de hoogbloei van het existentialisme, waarin Sartre benadrukt dat de mens een vrij wezen is. Dit door eenvoudig aan te geven dat de existentie voor de essentie komt.
De vrijheid die Sartre evenwel op het oog heeft is, zo zal worden aangetoond, is blijkt een goddelijke vrijheid. Onbereikbaar, maar wel nastrevenswaardig. Een vrijheid die start bij het ontkennen van de menselijke condition humaine. En dit voor een existentialist…
Christian Van Kerckhove is wetenschapper, filosoof en wereldreiziger. Hij doceert ‘filosofie’ en ‘sociale filosofie en ethiek’ aan de opleiding Sociaal Werk, Faculteit Mens en Welzijn, Hogeschool Gent. Tevens is hij voorzitter van de opleidingscommissie Sociaal Werk en coördinator van ‘Mix!t. Forum voor studie, documentatie en vorming rond samenleven’.
Zijn laatste publicaties zijn: ‘Een goddelijk humanisme. Sartres ontkenning van de menselijke werkelijkheid’ (Garant, 2014); ‘Social Work in an international perspective. History, views, diversity and human rights’ (Garant, 2014; ed.) en ‘Hier staan we voor. Levensbeschouwingen over cruciale ethisch-maatschappelijke thema’s'.